Nhà cửa, công trình xây dựng là nơi chúng ta sinh sống, làm việc, học tập và vui chơi. Đảm bảo an toàn cho những không gian này là điều tối quan trọng, đặc biệt là an toàn cháy nổ. Nguy cơ cháy luôn rình rập, và thiệt hại mà nó gây ra có thể là thảm khốc, không chỉ về tài sản mà còn là tính mạng con người. Chính vì lẽ đó, Việt Nam đã ban hành và liên tục cập nhật các bộ tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật để định hướng công tác phòng cháy chữa cháy (PCCC) ngay từ khâu thiết kế. Trong số đó, Tiêu Chuẩn 2622 (hay TCVN 2622) nổi lên như một “xương sống”, một bộ quy định cốt lõi mà bất cứ ai liên quan đến xây dựng công trình tại Việt Nam đều cần nắm rõ. Đây không chỉ là những điều khoản khô khan trên giấy tờ, mà là những nguyên tắc sống còn giúp chúng ta xây dựng những không gian an toàn hơn, kiên cố hơn trước hỏa hoạn.
TCVN 2622 Là Gì Và Vì Sao Nó Quan Trọng Đến Thế?
TCVN 2622 là Tiêu chuẩn Quốc gia về “Phòng cháy chống cháy cho nhà và công trình – Yêu cầu thiết kế”. Phiên bản hiện hành phổ biến là TCVN 2622:1995, dù đôi khi còn được tham chiếu hoặc bổ sung bởi các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia khác như QCVN 06:2022/BXD. Tuy nhiên, cốt lõi của TCVN 2622 vẫn là nền tảng cho việc thiết kế an toàn cháy cho đa số các loại công trình xây dựng, từ nhà ở, trường học, bệnh viện cho đến các nhà máy, kho tàng.
Tại sao TCVN 2622 lại quan trọng? Đơn giản là vì nó cung cấp khung pháp lý và kỹ thuật để các kiến trúc sư, kỹ sư, chủ đầu tư và nhà thầu biết cách thiết kế một công trình sao cho giảm thiểu nguy cơ cháy phát sinh, hạn chế sự lan truyền của đám cháy khi xảy ra, bảo đảm điều kiện thoát nạn an toàn cho người, và tạo điều kiện thuận lợi cho lực lượng chữa cháy tiếp cận và xử lý đám cháy.
Ông Nguyễn Văn Minh, một chuyên gia tư vấn PCCC lâu năm tại TP.HCM, chia sẻ: “TCVN 2622 không chỉ là một tập hợp các điều luật. Nó là kết tinh kinh nghiệm và kiến thức về hành vi của lửa trong công trình. Tuân thủ tiêu chuẩn này từ đầu là cách hiệu quả nhất để xây dựng một ‘pháo đài’ an toàn, giảm thiểu rủi ro đến mức thấp nhất. Bỏ qua hoặc xem nhẹ nó có thể dẫn đến hậu quả khôn lường.”
Những Yêu Cầu Cốt Lõi Của TCVN 2622 Về An Toàn Cháy
TCVN 2622 bao gồm rất nhiều điều khoản chi tiết cho từng loại công trình và từng khía cạnh của thiết kế. Tuy nhiên, chúng ta có thể điểm qua một vài nguyên tắc cốt lõi mà tiêu chuẩn này nhấn mạnh:
- Phân khu cháy (Fire Compartmentation): Đây là một trong những nguyên tắc quan trọng nhất. Tiêu chuẩn quy định việc chia công trình thành các khoang cháy riêng biệt bằng các kết cấu (tường, sàn, cửa, kính) có giới hạn chịu lửa nhất định. Mục đích là để khi cháy xảy ra ở một khu vực, nó sẽ bị cô lập trong khoang đó, ngăn không cho lan nhanh sang các khu vực khác, tạo thêm thời gian vàng ngọc cho người thoát hiểm và lực lượng chữa cháy tiếp cận. Giới hạn chịu lửa của các kết cấu được ký hiệu bằng các chỉ số như REI (R: khả năng chịu lực, E: tính toàn vẹn, I: tính cách nhiệt) kèm theo thời gian tính bằng phút (ví dụ: REI 60, REI 90, REI 120).
- Đảm bảo điều kiện thoát nạn an toàn: TCVN 2622 quy định rõ ràng về số lượng, kích thước, vị trí của các lối thoát nạn; chiều dài đường thoát nạn tối đa; yêu cầu về chiếu sáng, thông gió tại khu vực thoát nạn; vật liệu sử dụng trên đường thoát nạn (không được sử dụng vật liệu dễ cháy, sinh khói độc). Mục tiêu là đảm bảo mọi người trong công trình có thể tự mình hoặc được hỗ trợ thoát ra ngoài an toàn trước khi đám cháy lan tới.
- Hệ thống PCCC: Tiêu chuẩn này cũng đưa ra các yêu cầu về hệ thống báo cháy tự động, hệ thống chữa cháy (sprinkler, họng nước vách tường), hệ thống hút khói, tăng áp buồng thang, và các trang thiết bị PCCC khác phù hợp với tính chất và quy mô của công trình.
- Yêu cầu về vật liệu xây dựng: TCVN 2622 phân loại vật liệu theo tính nguy hiểm cháy (cháy được/không cháy được, tốc độ lan truyền lửa, khả năng sinh khói, độc tính của sản phẩm cháy) và quy định loại vật liệu nào được phép sử dụng ở từng vị trí trong công trình, đặc biệt là trên đường thoát nạn và trong các khoang cháy.
Hiểu và áp dụng đúng những nguyên tắc này là nền tảng để tạo nên một công trình đạt chuẩn an toàn cháy.
TCVN 2622 Và Vai Trò Của Cửa Chống Cháy Trong Công Trình
Giống như tường và sàn, cửa chống cháy là một phần không thể thiếu trong chiến lược phân khu cháy mà TCVN 2622 đề cao. Cửa chống cháy được thiết kế đặc biệt để chịu được nhiệt độ cao và ngăn chặn sự lan truyền của lửa và khói trong một khoảng thời gian nhất định, thường tương ứng với giới hạn chịu lửa của vách ngăn mà nó được lắp đặt.
TCVN 2622 không đi sâu vào chi tiết kỹ thuật của cửa chống cháy bằng các tiêu chuẩn riêng về sản phẩm cửa (ví dụ: TCVN 9383:2012 thử nghiệm chống cháy), nhưng nó đặt ra yêu cầu về chức năng và vị trí lắp đặt của chúng trong tổng thể công trình. Cụ thể:
- Vị trí lắp đặt: Tiêu chuẩn quy định cửa chống cháy phải được lắp đặt tại các vị trí chiến lược như lối vào cầu thang bộ thoát hiểm (buồng thang bộ nhiễm khói hoặc không nhiễm khói), lối vào các khoang cháy, cửa thông giữa các tòa nhà/khối nhà có bậc chịu lửa khác nhau, cửa vào phòng kỹ thuật có nguy cơ cháy cao (phòng điện, phòng máy phát, kho hóa chất…).
- Giới hạn chịu lửa: Cửa chống cháy tại mỗi vị trí phải có giới hạn chịu lửa (E hoặc EI) phù hợp với yêu cầu của vách ngăn mà nó được lắp đặt, theo quy định của TCVN 2622 và các quy chuẩn liên quan. Ví dụ, nếu tường là EI 60, cửa lắp trên tường đó cũng phải đạt EI 60 (khả năng ngăn lửa và cách nhiệt trong 60 phút).
- Chức năng và phụ kiện: Cửa chống cháy phải đảm bảo khả năng tự đóng kín khi có báo cháy hoặc khi được kích hoạt, thường thông qua cơ cấu tay co thủy lực hoặc hệ thống điều khiển tự động. Các phụ kiện đi kèm như khóa, bản lề, gioăng chống cháy/chống khói cũng phải đồng bộ và đáp ứng yêu cầu kỹ thuật để đảm bảo cửa hoạt động hiệu quả trong điều kiện cháy.
Bà Trần Thị Yến, một kiến trúc sư có nhiều kinh nghiệm thiết kế công trình công cộng, nhấn mạnh: “Khi thiết kế, chúng tôi luôn phải tham chiếu [keyword] để xác định đúng vị trí và yêu cầu giới hạn chịu lửa cho từng cánh cửa. Một cánh cửa chống cháy đúng chủng loại, được lắp đặt chuyên nghiệp theo tiêu chuẩn sẽ là ‘người lính gác’ cực kỳ hiệu quả, có thể cứu cả tòa nhà và mạng người trong gang tấc.”
{width=800 height=1143}
Tuân Thủ TCVN 2622: Trách Nhiệm Và Lợi Ích
Việc tuân thủ TCVN 2622 không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn mang lại nhiều lợi ích thiết thực:
- Đảm bảo an toàn tối đa: Đây là lợi ích quan trọng nhất. Một công trình được thiết kế và xây dựng theo tiêu chuẩn này sẽ có khả năng chống chịu hỏa hoạn tốt hơn, bảo vệ an toàn cho người sử dụng và tài sản.
- Hợp pháp hóa công trình: Tuân thủ TCVN 2622 là điều kiện bắt buộc để công trình được thẩm duyệt thiết kế PCCC, cấp phép xây dựng và nghiệm thu đưa vào sử dụng theo quy định của pháp luật Việt Nam.
- Tiết kiệm chi phí lâu dài: Đầu tư vào an toàn PCCC ngay từ đầu có thể tốn kém hơn ban đầu, nhưng sẽ giúp tránh được những thiệt hại khổng lồ do cháy gây ra, cũng như chi phí sửa chữa, khắc phục hậu quả và các khoản phạt pháp lý.
- Nâng cao uy tín: Đối với chủ đầu tư và nhà thầu, việc xây dựng các công trình an toàn, tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn như TCVN 2622 sẽ góp phần xây dựng hình ảnh chuyên nghiệp, uy tín và trách nhiệm với cộng đồng.
- Điều kiện bảo hiểm: Nhiều công ty bảo hiểm sẽ yêu cầu công trình phải đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn cháy nhất định (trong đó có TCVN 2622) thì mới chấp nhận bảo hiểm hoặc đưa ra mức phí ưu đãi.
Ông Lê Văn Thịnh, một quản lý dự án xây dựng, chia sẻ kinh nghiệm: “Thời gian đầu tiếp cận [keyword] thấy khá phức tạp, nhưng khi hiểu rõ tầm quan trọng của nó thì mọi thứ trở nên dễ dàng hơn. Chúng tôi luôn ưu tiên hợp tác với các nhà cung cấp vật liệu, thiết bị PCCC uy tín, có đầy đủ chứng nhận kiểm định, đặc biệt là cửa chống cháy, để đảm bảo công trình đạt chuẩn cao nhất.”
Cập Nhật Và Những Điều Cần Lưu Ý Khi Áp Dụng TCVN 2622 Hiện Hành
Mặc dù TCVN 2622:1995 vẫn là nền tảng, lĩnh vực PCCC tại Việt Nam không ngừng được cập nhật và bổ sung thông qua các quy chuẩn, tiêu chuẩn mới. Đáng chú ý nhất là Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 06:2022/BXD về an toàn cháy cho nhà và công trình. Quy chuẩn này đã cập nhật, thay thế và làm rõ nhiều quy định của các tiêu chuẩn trước đây, bao gồm cả những nội dung liên quan đến TCVN 2622.
Do đó, khi thiết kế và thi công công trình, việc tham chiếu và áp dụng cần phải xem xét đồng thời TCVN 2622 và QCVN 06:2022/BXD (hoặc phiên bản mới nhất), cùng các quy định pháp luật hiện hành khác liên quan đến PCCC. Sự phối hợp này đảm bảo công trình đáp ứng đầy đủ các yêu cầu an toàn cháy mới nhất và chặt chẽ nhất.
{width=800 height=1143}
Các Câu Hỏi Thường Gặp Về TCVN 2622
TCVN 2622 quy định về điều gì?
TCVN 2622 là Tiêu chuẩn Quốc gia quy định các yêu cầu thiết kế về phòng cháy chữa cháy cho nhà và công trình xây dựng tại Việt Nam, bao gồm phân khu cháy, thoát nạn, hệ thống PCCC và yêu cầu vật liệu.
Bậc chịu lửa công trình được quy định thế nào trong TCVN 2622?
TCVN 2622 phân loại công trình thành các bậc chịu lửa (I, II, III, IV, V) dựa trên giới hạn chịu lửa của các kết cấu chịu lực và bao che chính, quy định mức độ chịu đựng của công trình trước đám cháy.
Cửa chống cháy cần đáp ứng yêu cầu gì theo tiêu chuẩn này?
Theo TCVN 2622 và các quy chuẩn liên quan, cửa chống cháy cần có giới hạn chịu lửa (E hoặc EI) phù hợp với vách ngăn lắp đặt, khả năng tự đóng kín và được lắp đặt tại các vị trí chiến lược để ngăn cháy, khói lây lan.
Tại sao phải tuân thủ TCVN 2622?
Tuân thủ TCVN 2622 là bắt buộc về mặt pháp lý, giúp đảm bảo an toàn tính mạng và tài sản, công trình được cấp phép/nghiệm thu, tiết kiệm chi phí lâu dài và nâng cao uy tín của chủ đầu tư/nhà thầu.
Kết Luận
Tiêu chuẩn 2622 không chỉ là một bộ quy định kỹ thuật phức tạp, mà là nền tảng thiết yếu cho sự an toàn của mọi công trình xây dựng tại Việt Nam. Từ việc phân chia không gian thành các khoang cháy an toàn đến việc đảm bảo lối thoát nạn thông thoáng và trang bị đầy đủ hệ thống PCCC, mỗi điều khoản trong TCVN 2622 đều hướng tới mục tiêu bảo vệ con người và tài sản khỏi thảm họa cháy nổ. Việc tuân thủ nghiêm ngặt tiêu chuẩn này, cùng với các quy chuẩn cập nhật như QCVN 06:2022/BXD, là trách nhiệm của mọi chủ thể tham gia vào quá trình xây dựng. Đầu tư vào an toàn cháy theo đúng tiêu chuẩn 2622 chính là đầu tư vào sự bình yên và bền vững cho tương lai.