Hỏa hoạn – chỉ nghe thôi đã thấy nguy hiểm rình rập. Chẳng ai muốn nhắc đến, nhưng đây lại là một nguy cơ hiện hữu trong cuộc sống thường ngày của chúng ta, từ nhà ở, cơ quan làm việc cho đến những nơi công cộng. Biết và áp dụng đúng Cách Phòng Cháy Chữa Cháy không chỉ là trách nhiệm của lực lượng chức năng hay những người làm công tác PCCC chuyên nghiệp, mà còn là kỹ năng sinh tồn thiết yếu mà mỗi người dân cần trang bị cho bản thân và gia đình. Thực tế đau lòng cho thấy, rất nhiều vụ cháy lớn, gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản, xuất phát từ sự chủ quan, thiếu kiến thức về PCCC. Ấy vậy mà, việc trang bị kiến thức và thực hành các biện pháp đơn giản có thể tạo nên sự khác biệt khổng lồ giữa an toàn và thảm họa.
Tại Sao Phòng Cháy Chữa Cháy Lại Quan Trọng Đến Thế?
Chúng ta thường chỉ chú ý đến hỏa hoạn khi có sự cố xảy ra đâu đó gần mình, hoặc khi đọc tin tức trên báo đài. Nhưng bạn có bao giờ tự hỏi: Nếu điều đó xảy ra với chính ngôi nhà của mình, nơi làm việc của mình thì sao? Nguy cơ cháy nổ luôn tiềm ẩn xung quanh chúng ta, từ những thứ nhỏ nhặt như ổ cắm điện bị quá tải, bình gas rò rỉ, đến những nguyên nhân lớn hơn như chập điện hệ thống, sự cố kỹ thuật tại các nhà máy, xưởng sản xuất.
Thiệt hại do hỏa hoạn gây ra không chỉ là mất mát về tài sản mà còn là những vết thương về thể chất, tinh thần và đáng tiếc nhất là cả tính mạng con người. Một đám cháy nhỏ có thể nhanh chóng bùng phát thành thảm họa nếu không được kiểm soát kịp thời và đúng cách. Do đó, việc chủ động trong công tác phòng cháy chữa cháy, hiểu rõ nguyên nhân gây cháy và các biện pháp ngăn chặn là cực kỳ quan trọng. Đây không chỉ là bảo vệ chính mình mà còn là bảo vệ những người thân yêu và cộng đồng xung quanh.
Những Cách Phòng Cháy Chữa Cháy Hiệu Quả Bạn Có Thể Áp Dụng Ngay
Phòng cháy luôn là ưu tiên hàng đầu, bởi ngăn chặn đám cháy xảy ra bao giờ cũng dễ dàng và ít tốn kém hơn rất nhiều so với việc dập tắt nó. Công tác phòng cháy bao gồm nhiều biện pháp khác nhau, từ việc kiểm tra, bảo dưỡng thiết bị, đến việc nâng cao ý thức con người.
Phòng Cháy: Ngăn Ngừa Từ Gốc
“Phòng bệnh hơn chữa bệnh” – nguyên tắc này đặc biệt đúng trong lĩnh vực PCCC. Hầu hết các vụ cháy đều có thể được ngăn chặn nếu chúng ta chú ý đến những nguy cơ tiềm ẩn và thực hiện các biện pháp phòng ngừa cơ bản.
- Kiểm tra và bảo dưỡng hệ thống điện: Đây là nguyên nhân hàng đầu gây cháy nổ tại Việt Nam. Hãy đảm bảo hệ thống điện trong nhà, cơ quan luôn an toàn, dây điện không bị đứt, hở, ổ cắm không bị quá tải. Thường xuyên kiểm tra và thay thế các thiết bị điện cũ, kém chất lượng. Tránh sử dụng cùng lúc quá nhiều thiết bị điện trên một ổ cắm.
- Quản lý nguồn nhiệt: Tắt bếp gas, bếp điện sau khi sử dụng. Không để vật liệu dễ cháy gần nguồn nhiệt (bếp, bàn thờ, nến, hương…). Cẩn trọng khi hàn cắt kim loại hoặc các công việc phát sinh tia lửa.
- Quản lý vật liệu dễ cháy: Sắp xếp gọn gàng, không để tích trữ quá nhiều giấy, vải, gỗ hoặc hóa chất dễ cháy tại một nơi. Đặc biệt, cẩn thận với xăng, dầu, cồn và các dung môi dễ bay hơi khác.
- Kiểm soát việc hút thuốc: Hút thuốc lá ở nơi quy định, đảm bảo tàn thuốc đã được dập tắt hoàn toàn trước khi vứt bỏ. Không hút thuốc trên giường hoặc gần các vật liệu dễ cháy.
- Lắp đặt thiết bị cảnh báo: Lắp đặt các thiết bị báo cháy tự động (như đầu báo khói, báo nhiệt) ở những vị trí quan trọng trong nhà hoặc nơi làm việc. Các thiết bị này sẽ phát hiện sớm dấu hiệu cháy và phát tín hiệu cảnh báo giúp bạn có thời gian xử lý.
- Tìm hiểu về các tiêu chuẩn PCCC: Việc hiểu biết về các tiêu chuẩn kỹ thuật như tcvn 7435-1 liên quan đến đèn an toàn, đèn chiếu sáng sự cố có thể giúp bạn trang bị hệ thống thoát hiểm hiệu quả hơn, một yếu tố cực kỳ quan trọng khi xảy ra hỏa hoạn.
- Tăng cường vật liệu chống cháy: Sử dụng các vật liệu có khả năng chống cháy cho công trình của bạn. Hiện nay có nhiều loại vật liệu như gỗ chống cháy, sơn chống cháy, thạch cao chống cháy có thể giúp làm chậm quá trình cháy lan, tạo thêm thời gian quý báu cho việc thoát hiểm và cứu hỏa.
{width=500 height=362}
Chữa Cháy Ban Đầu: Kỹ Năng Xử Lý Khi Sự Cố Xảy Ra
Nếu không may đám cháy xảy ra, việc xử lý kịp thời và đúng cách ngay từ ban đầu là cực kỳ quan trọng. Đám cháy nhỏ có thể được dập tắt nhanh chóng nếu bạn bình tĩnh và biết cách sử dụng các phương tiện tại chỗ.
- Giữ bình tĩnh: Đây là điều quan trọng nhất. Hoảng loạn chỉ khiến tình hình tệ hơn.
- Xác định nguồn gốc đám cháy: Nhanh chóng xác định vật liệu gì đang cháy (chất rắn, lỏng, khí, điện…) để lựa chọn phương pháp dập tắt phù hợp.
- Sử dụng phương tiện chữa cháy tại chỗ:
- Bình chữa cháy: Học cách sử dụng các loại bình chữa cháy thông dụng (bình bột, bình khí CO2). Hướng vòi phun vào gốc đám cháy, không phải vào ngọn lửa.
- Nước: Dùng nước để dập tắt đám cháy chất rắn (gỗ, giấy, vải). Tuyệt đối không dùng nước để dập đám cháy liên quan đến điện hoặc chất lỏng dễ cháy (xăng, dầu) vì có thể làm đám cháy lan rộng hơn hoặc gây nguy hiểm về điện.
- Cát, chăn ẩm: Sử dụng cát hoặc chăn ẩm (không thấm xăng dầu) để phủ kín, cách ly đám cháy với oxy, đặc biệt hiệu quả với các đám cháy chất lỏng nhỏ.
- Ngắt nguồn điện/gas: Nếu đám cháy có liên quan đến điện hoặc gas, điều đầu tiên và quan trọng nhất là phải ngắt ngay nguồn điện tổng hoặc khóa van gas.
- Kêu gọi giúp đỡ: Nhanh chóng hô hoán cho mọi người xung quanh biết và gọi ngay cho lực lượng Cảnh sát PCCC và Cứu nạn Cứu hộ theo số 114. Cung cấp thông tin rõ ràng về địa điểm, tình hình đám cháy.
Kỹ Năng Thoát Nạn Khi Có Cháy
Thoát nạn an toàn là ưu tiên hàng đầu khi đám cháy vượt quá khả năng kiểm soát của bạn.
- Giữ đường thở thông thoáng: Khói và khí độc là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trong các vụ cháy. Hãy bò sát sàn nhà vì không khí sạch hơn thường ở phía dưới. Dùng khăn hoặc miếng vải ẩm che mũi, miệng để lọc bớt khói.
- Kiểm tra cửa trước khi mở: Dùng mu bàn tay kiểm tra độ nóng của cánh cửa. Nếu cửa nóng, tuyệt đối không mở vì phía sau có thể là lửa hoặc khói dày đặc. Hãy tìm lối thoát khác. Nếu cửa không nóng, mở từ từ và kiểm tra xem đường đi có an toàn không.
- Không sử dụng thang máy: Thang máy có thể bị kẹt do mất điện hoặc trục trặc, hoặc buồng thang máy có thể đầy khói. Luôn sử dụng thang bộ để thoát hiểm.
- Tìm lối thoát đã được lên kế hoạch: Mỗi gia đình, cơ quan nên có kế hoạch thoát hiểm và tập dượt định kỳ. Nắm rõ các lối thoát hiểm khẩn cấp (cửa thoát hiểm, cửa sổ, ban công…).
- Tập trung tại điểm hẹn an toàn: Sau khi thoát ra ngoài, hãy di chuyển đến điểm hẹn đã định trước để kiểm tra xem mọi người đã thoát ra hết chưa và thông báo cho lực lượng cứu hộ về những người còn mắc kẹt.
{width=600 height=406}
Phòng Cháy Chữa Cháy Tại Các Công Trình Đặc Thù
Không chỉ nhà ở, các công trình công cộng, tòa nhà cao tầng, nhà máy, xưởng sản xuất… cũng có những yêu cầu và biện pháp PCCC đặc thù.
- Hệ thống báo cháy và chữa cháy tự động: Các công trình lớn thường được trang bị hệ thống báo cháy tự động (đầu báo khói, nhiệt, ga…) kết nối với trung tâm báo cháy. Hệ thống chữa cháy tự động (sprinkler – đầu phun nước tự động, hệ thống chữa cháy khí…) cũng là trang bị bắt buộc tại nhiều nơi để dập tắt đám cháy ngay khi mới phát sinh.
- Hệ thống hút khói, thông gió: Giúp loại bỏ khói độc, tạo tầm nhìn và không khí cho người thoát nạn.
- Cửa chống cháy và vách ngăn cháy: Đây là những giải pháp hiệu quả giúp ngăn chặn sự lan rộng của đám cháy, tạo ra các “khoang cháy” cô lập, bảo vệ hành lang thoát hiểm và các khu vực quan trọng. Tìm hiểu về cửa cuốn chống cháy hoặc vách ngăn cháy là điều cần thiết khi xây dựng hoặc cải tạo công trình để tăng cường an toàn PCCC. Ngay cả việc lựa chọn vật liệu có tiêu chuẩn chống cháy như xlpe là gì trong hệ thống cáp điện cũng góp phần giảm thiểu nguy cơ cháy do chập điện.
- Hệ thống thoát hiểm: Phải được thiết kế rõ ràng, đủ rộng, có biển chỉ dẫn thoát hiểm phát sáng trong điều kiện thiếu sáng. Lối thoát hiểm không được bị chắn bởi vật cản.
Những Điều Quan Trọng Khác Cần Ghi Nhớ
- Nâng cao ý thức cộng đồng: PCCC không phải là việc của riêng ai. Sự hợp tác và ý thức của cả cộng đồng là yếu tố quyết định. Hãy nhắc nhở những người xung quanh về các nguy cơ và biện pháp phòng ngừa.
- Tham gia các buổi tập huấn, diễn tập PCCC: Đây là cơ hội tuyệt vời để bạn học hỏi các kỹ năng cần thiết từ các chuyên gia và thực hành trong môi trường giả định.
- Chuẩn bị bộ dụng cụ thoát hiểm: Nên có sẵn đèn pin, mặt nạ phòng độc mini, dây thoát hiểm (nếu ở nhà cao tầng) trong tầm tay.
- Tìm hiểu về quy định pháp luật: Các quy định về PCCC luôn được cập nhật để đảm bảo an toàn tối đa. Việc nắm rõ các quy định này giúp bạn tuân thủ đúng và đảm bảo công trình của mình đạt chuẩn an toàn.
Ông Nguyễn Văn An, một chuyên gia tư vấn an toàn cháy nổ với hơn 20 năm kinh nghiệm tại TP.HCM, chia sẻ: “Nhiều người Việt Nam chúng ta còn khá lơ là với công tác PCCC. Chúng ta thường chỉ lo lắng khi có sự cố gần mình, rồi lại quên đi. PCCC phải là hành động thường xuyên, liên tục. Từ việc kiểm tra định kỳ hệ thống điện, gas, đến việc trang bị thiết bị PCCC phù hợp và quan trọng nhất là nâng cao ý thức cho mọi thành viên trong gia đình và nơi làm việc. Đừng đợi đến khi xảy ra chuyện mới cuống cuồng đi tìm cách xử lý.”
Bà Trần Thị Bình, một cán bộ PCCC tại Hà Nội, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thoát nạn: “Khi có cháy, khói độc lan rất nhanh. Việc đầu tiên và quan trọng nhất là phải thoát ra khỏi khu vực nguy hiểm một cách an toàn. Việc lên kế hoạch thoát hiểm từ trước và tập dượt là cứu cánh cho chính bạn và gia đình. Hãy nhớ, tính mạng là quý giá nhất, tài sản có thể làm lại, nhưng người thì không.”
Kết Luận
Phòng cháy chữa cháy không chỉ là những quy định khô khan hay trách nhiệm của cơ quan nhà nước, mà là những kỹ năng sống còn, gắn liền với sự an toàn của mỗi cá nhân và gia đình. Bằng cách chủ động phòng ngừa, trang bị kiến thức về cách phòng cháy chữa cháy và kỹ năng thoát hiểm, chúng ta có thể giảm thiểu tối đa nguy cơ và thiệt hại do hỏa hoạn gây ra. Hãy biến việc PCCC thành thói quen hàng ngày, kiểm tra các nguy cơ tiềm ẩn, trang bị đầy đủ phương tiện và quan trọng nhất là luôn giữ sự bình tĩnh, sáng suốt để đối phó khi sự cố không mong muốn xảy ra. An toàn PCCC là trách nhiệm của tất cả chúng ta.